15 دقیقه زمان دارید. شروع کنید!» جملهاش که به پایان رسید، برگه سؤالها را با دستانی لرزان برداشتم و شروع به خواندن کردم؛ اما چه خواندنی، که بیشتر نگران پایان وقت بودم تا پاسخ دادن به سؤالهای تستی! هر جمله را که میخواندم، یادم میافتاد که این دبیر سختگیر، راس ساعت پاسخنامه را خواهد گرفت و حاضر نیست حتی چند ثانیه به ما بیشتر وقت بدهد و من باید به 20 سؤال دشوار، که حتی خواندنش هم برایم سخت است، در 15 دقیقه پاسخ دهم، و همین موضوع، عاملی میشد که تمرکزم کمتر شود. بالاخره با بدبختی فکرم را متمرکز کردم و سؤالهای تستی را خواندم، اما هنوز به بیشتر از پنج یا شش سؤال پاسخ نداده بودم که دبیرمان با صدای بلند گفت: وقت تمام شد. پاسخنامهها بالا !» باورم نمیشد؛ یعنی زمان آن قدر زود گذشت؟!! داشتم به سرعت خانههای پاسخنامه را پر میکردم که دست معلم برگه را از دستم کشید و با عصبانیت گفت: مگر نگفتم پاسخنامه را بالا بگیر؟!» با درماندگی گفتم: اما من هنوز جوابها را وارد نکردهام !» با بیتفاوتی گفت: این دیگر مشکل توست؛ میخواستی حواست به زمان باشد؛ مگر سر کنکور به شما وقت بیشتر میدهند که من بدهم!» در حالی که از ناراحتی، دستهایم میلرزید، گفتم: این منصفانه نیست؛ من خیلی درس خوانده بودم. شما اصلاً وضعیت ما را درک نمیکنید»؛ اما متاسفانه این حرفها هیچ تاثیری روی معلم ما نداشت. وی نه اعتنایی به اعتراضهای من میکرد و نه اشکهای من تاثیری روی او داشت. اصلاً انگار او را از سنگ ساخته بودند. آن قدر از بیتفاوتیاش عصبانی شدم که بدون اجازه از کلاس بیرون رفتم؛ در حالی که صدایش به گوشم میآمد که میگفت: بدون اجازه کجا میروی؟! اگر از درِ کلاس بیرون رفتی، دیگر اجازه وارد شدن به کلاس را به تو نمیدهم.»
آنچه آمد، بخشی از خاطرات یک دانشآموز سال دوازدهم است؛ دانشآموزی که از کادر مدرسه، اعم از دبیران، مدیر و ناظم، برای بدخلقیها، بیتفاوتیها، درک نکردنها، ناحقیها و . خشمگین بود و نمیتوانست بر خشم و ناراحتی خود غلبه کند. او معتقد بود که در فضای مدرسه، هیچ کس درکش نمیکند و شرایط وی را در نظر نمیگیرند و توجه ندارند که امسال چقدر برای او سرنوشت ساز است و وی برای بهترین بازدهی، باید آرامش لازم را داشته باشد. میپرسید که آیا بهتر نیست که به جای رفتن به مدرسه و تحمل برخوردهای غیرمنطقی، در خانه درس بخواند و وقتش را در مدرسه تلف نکند؟
این سؤالی است که هر ساله از دانشآموزان میشنوم که: آیا حضور در مدرسه، برای یک کنکوری خوب است یا اینکه بیشتر وقتش تلف میشود، و آیا بهتر نیست که در خانه درس خواند و در صورت نیاز، از معلم خصوصی بهره برد؟»
نقش مدرسه در موفقیت یک داوطلب
هر چند که استعداد و توانمندی یک داوطلب، نقش اصلی را در موفقیت وی در آزمون سراسری دارد، اما نمیتوان نقش مدرسه و کلاس درس را در موفقیت یک داوطلب منکر شد؛ زیرا داوطلب در مدرسه میتواند با همراهی دانشآموزان توانمند کلاس، در یک جوّ رقابتی مثبت قرار گیرد تا با انگیزۀ بیشتری درس بخواند. همچنین برنامهریزی دبیران و و نظارت مداوم آنها هم در جای خود، بسیار مهم است و از کوتاهیهای گاه و بیگاه داوطلبان میکاهد. وقتی یک دانشآموز در خانه درس میخواند، خود را موظّف نمیبیند که در زمانی معین، مباحث درسی را بخواند؛ و از سوی دیگر، از آزمونهای تشریحی و تستی دبیران بیبهره میماند و نمیتواند خود را به طور مداوم بسنجد و از اشتباهات و ضعفهای احتمالیاش باخبر شود. شاید بگویید که با شرکت در آزمونهای آزمایشی، این مشکل رفع خواهد شد، اما به تجربه دیدهایم که حتی این آزمونها هم، در صورتی که از سوی دبیران ارزیابی شود، ارزش و اعتبار خوبی پیدا میکند؛ چون دانشآموز، خود را موظف میبیند که نسبت به این آزمونها متعهدانه درس بخواند، و در صورتی که سؤالی را متوجه نشود یا در نکتهای ضعف داشته باشد، از دبیران خود راهنمایی بخواهد؛ حتی برای آمادگی همین آزمونهای آزمایشی، کادر مدرسه، به ویژه دبیران، بهتر میتوانند داوطلبان را راهنمایی کنند.
دقت و سرعت، دو امر مهم دیگر است که در آزمون سراسری نقش حیاتی دارد و در مدارس راحتتر میتوان به این دو مهم دست یافت. همان طور که در خاطرهای که ذکر کردیم، دیدید، دبیران با تجربه تلاش میکنند که دانشآموزان را برای کسب سرعت و دقت لازم آماده سازند. در بدو امر، شاید انجام این کار به مذاق برخی از دانشآموزان نیز خوش نیاید، اما در انتها همین افراد خواهند دید که این تذکرها و حتی فشارها، لازمۀ کسب آمادگی برای یک حضور موفق در امتحانات نهایی و آزمون سراسری است.
با لحظات سخت کلاس و مدرسه چه کنیم؟
حتماً شما نیز میپذیرید که نمیشود تمامی لحظات حضور در محیط مدرسه و کلاس درس، شیرین و دوست داشتنی باشد؛ زیرا دهها دانشآموز، با فرهنگها و دیدگاههای مختلف، در یک کلاس درس مینشینند و روحیات و نحوۀ تدریس دبیران نیز با یکدیگر متفاوت است؛ از سوی دیگر، قوانین و مقررات مدرسه، گاه به مذاق عدهای خوش نمیآید؛ از همین رو، هر دانشآموزی گاه و بیگاه در محیط مدرسه با چالشهایی روبرو میشود؛ چیزی که در آینده در محیط دانشگاه و کار نیز شاهد آن خواهد بود.
اما اگر میخواهید این روزها با فشار روحی کمتری روبرو شوید، لازم است که بتوانید خشم خود را کنترل کنید. خوب است بدانید که همۀ احساسات منفی آدمی ـ دیر یا زود ـ به خشم، که احساس منفی نهایی است، میانجامد. تمام ترسها، تردیدها، حسرتها و رنجشها، سرانجام به خشم تبدیل میشوند؛ پس چنین عصبانیتی از درون هدایت میشود و شما را از لحاظ جسمی و عاطفی بیمار میکند و در ظاهر هم روابطتان را با دیگران بر هم میزند.
یکی از بدترین جنبههای خشم این است که هرچه بیشتر عصبانیتتان را بروز دهید، مثل آتش مهارنشدنی، این عصبانیت شعلهورتر میگردد، و در نهایت بیشتر صدمه میبینید و طولی نمیکشد که خشم در شما به صورت عادت در میآید و با جزییترین حادثهای عصبانی میشوید و احساس میکنید که خشم و ابراز آن، برای شما به شیوۀ طبیعی اندیشیدن و احساس کردن تبدیل شده است.
پادزهر این حس منفی، بسیار ساده و اثربخش است. فقط لازم است هر وقت که به هر علتی عصبانی یا غمگین هستید، چند بار به خود بگویید: من مسؤولم! من مسؤولم! من مسؤولم!» به این ترتیب میتوانید احساس منفی را بیدرنگ در وجود خود از بین ببرید.
بنا بر قانون جایگزینی، ذهن هر بار فقط میتواند یک اندیشه را در خود نگه دارد. ذهن قادر است حس مثبت مسؤولیتپذیری شخصی یا احساس منفی خشم و غم را در خود حفظ کند؛ اما نگه داشتن هر دو آنها در آنِ واحد، امکانپذیر نیست، و در این میان، حق انتخاب با شماست که کدام را بخواهید.
توجه داشته باشید که تنها چیزی در عالم میتوانید بر آن تسلط داشته باشید، محتوای ضمیر خودآگاهتان است. اگر ترجیح میدهید به جای داشتن هر نوع اندیشۀ منفی، که موجب اندوهتان میگردد، تفکر مثبت من مسؤولم !» را در ذهنتان نگه دارید، به انسانی مثبت اندیش، خوش بین و کاملاً مسلط تبدیل میشوید.
برای مثال، دانشآموزی که در ابتدای این متن خاطرهای از او ذکر شد، اگر به جای احساس ناکامی و خشم نسبت به دبیر قانونمند، میپذیرفت که وی مسؤول پذیرش قوانین کلاس و آمادگی برای یک حضور موفق در آزمون سراسری است، ناراحت و عصبانی نمیشد و به جای درک این حس نامطلوب، خرسند میشد که نکات منفی و بازدارندۀ خود را شناخته است و زمان لازم را برای برطرف کردن آنها دارد.
چرا برنامهریزی نیاز داریم؟
میگویند روزی دو هیزم شکن در جنگلی مشغول قطع کردن درخت بودند. مرد دانایی از کنار آنها عبور میکرد. او متوجه نکته جالبی شد؛ بله، نوک تبر هر دو هیزم شکن کند بود. به همین دلیل با هر ضربهای که آنها بر تنه درختان وارد میکردند، مقدار کمی از تنه درختان را میتوانستند بشکافند. مرد دانا به آن دو رو کرد و گفت: اگر تبرهایتان را تیز کنید، راحت میتوانید تنه درختان را قطع کنید. یکی از آنها جواب داد: نآـ مگر نمیبینی؟! ما باید تا غروب تعدادی زیادی درخت را قطع کنیم؛ بنابراین، وقت این را نداریم که بنشینیم و تبرهایمان را تیز کنیم. مرد دانا چیزی نگفت و از کنار آنها عبور کرد. چند لحظه بعد، هیزم شکنی که ساکت بود دست از کار کشید و شروع به تیز کردن تبرش کرد. در این فاصله، دوستش تنه دو درخت را قطع کرد و به او گفت: دیدی گفتم وقت تیز کردن تبرهایمان را نداریم؛ حالا از کارت عقب افتادی. کمی بعد، هیزم شکنی که تبرش را تیز کرده بود هم مشغول کار شد و طولی نکشید که وی از دوستش جلو افتاد و با سرعت بیشتری موفق به قطع کردن درختان شد. او با صرف انرژی و زور کمتری، میتوانست درختان بیشتری را قطع کند، در حالی که دوستش خسته شده و از وی خیلی عقب افتاده بود.
بله، دوستان! همان طوری که ملاحظه کردید، تیز کردن تبر موجب افزایش سرعت عمل آن هیزم شکن شد و او با صرف انرژی کمتری در مقایسه با دوستش، موفق به قطع درختان گردید. برنامهریزی نیز همین نقش را در موفقیت تحصیلی دانشآموزان و داوطلبان آزمون سراسری ایفا میکند. ممکن است که تهیه برنامه درسی مناسب، چند ساعت از وقت شما را بگیرد، اما در نهایت باعث افزایش سرعت کار شما و راحتی کارتان میشود. خوب حالا که با نقش برنامهریزی آشنا شدید، اجازه بدهید که به سراغ نحوه برنامهریزی درسی برویم.
پیشنهادی برای یک برنامهریزی آ
ابتدا جدولی مانند جدول زیر برای خودتان ترسیم کنید؛ البته میتوانید از جدول این صفحه نیز کپی تهیه کنید. دوستان عزیز! استفاده از این جدول، بسیار آسان و ساده است و ما سعی میکنیم که مراحل کار با این جدول را به صورت ساده و مختصر برایتان بیان کنیم.
همان طوری که میبینید، جدول مورد نظر ما، تمام ساعت مفید یک دانشآموز را در طی هفته نشان میدهد. به خاطر داشته باشید که هر خانه، نماینده یک ساعت است؛ پس به ترتیب زیر عمل کنید:
1ـ بعد از ترسیم جدول، ساعات غیرآزاد خود را در هر روز هاشور بزنید؛ به عنوان مثال، همان طور که در برنامه فرض شده میبینید، دانشآموز مورد نظر ما تا ساعت 30/12 در مدرسه حضور داشته است و به همین دلیل، ساعات مذکور را هاشور زده است. همین دانشآموز 30/1 ساعت (یک ساعت و سی دقیقه) را نیز برای صرف ناهار و استراحت در نظر گرفته است؛ به این ترتیب، او تا ساعت 14 نمیتواند به مطالعه و انجام تکالیفش بپردازد؛ اما ساعت 14 تا 16 را میتواند برای مطالعه و انجام تکالیف روز جاری خود در نظر بگیرد و پس از 20 دقیق استراحت، مجدداً تا ساعت 40/17 به مطالعهاش ادامه دهد. همان طور که ملاحظه میکنید، وی بعد از مطالعه و انجام تکالیف روز جاری (دوشنبه)، به مطالعه دو عنوان درسی از دروس سال دوم دبیرستان خود، یعنی فیزیک (2) و عربی (2)، میپردازد و پس از آن، مدت یک ساعت و سی دقیقه را به استراحت و صرف شام اختصاص میدهد، و بعد از آن، مطابق برنامه درسی روز بعد خود عمل میکند؛ یعنی چون طبق برنامه کلاس روز سهشنبه، دیفرانسیل، شیمی و دین و زندگی دارد، زمانهای باقی مانده را به این دروس اختصاص میدهد و در نهایت ساعت 30/23 برای خوابیدن به بستر میرود.
ایام هفته |
ساعات |
|||||||||||||||||||
شنبه |
6-7 |
7-8 |
8-9 |
9-10 |
10-11 |
11-12 |
12-13 |
13-14 |
14-15 |
15-16 |
16-17 |
17- |
-19 |
19-20 |
20-21 |
21-22 |
22-23 |
23-24 |
24-1 |
جمع |
یکشنبه |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
دوشنبه |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
سهشنبه |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
چهارشنبه |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
پنجشنبه |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
جمعه |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
نحوه تکمیل جدول:
در مثال زیر، دانشآموز ابتدا ساعات غیرآزاد خود را هاشور زده و به این ترتیب، ساعات آزاد خود را در روز دوشنبه به دست آورده است و بر اساس برنامههای درسی مدرسه خود، در روز دوشنبه و سهشنبه، برنامهریزی کرده است؛ یعنی ابتدا درسهای روز دوشنبه و سپس دو عنوان درسی از دروس سالهای قبل خود را نوشته و پس از آن، دروس روز بعد (سهشنبه) را در برنامه روز دوشنبه خود گنجانده است.
ایام هفته |
ساعات |
||||||||||||||||||||||
دوشنبه |
6-7 |
7-8 |
8-9 |
9-10 |
10-11 |
11-12 |
12-13 |
13-14 |
14-15 |
15-16 |
16-17 |
17- |
-19 |
19-20 |
20-21 |
21-22 |
22-23 |
23-24 |
24-1 |
جمع |
|||
حضور در مدرسه |
زبان سال دوازدهم |
فیزیک سال دوازدهم |
|
ادبیات |
فیزیک 2 |
عربی 2 |
استراحت و شام |
|
دیفرانسیل |
شیمی |
خواب شبانه |
|
برنامه هفتگی |
دوشنبه |
زبان سال دوازدهم |
فیزیک سال دوازدهم |
ادبیات سال دوازدهم |
|
سهشنبه |
دیفرانسیل |
شیمی سال دوازدهم |
شیمی سال دوازدهم |
دین و زندگی سال دوازدهم |
اصول اساسی در این برنامه پیشنهادی به شرح زیر است:
1 ـ ابتدا باید دروس همان روز مطالعه شود؛ چون با مرور دروس هر روز، از فراموشی آنها جلوگیری خواهیم کرد.
2 ـ بعد از آن باید زمانهایی را برای مطالعه دروس سالهای قبل (دوم یا سوم) در نظر بگیریم و مطابق بودجهبندی آزمونی که در آن شرکت میکنیم، به آن دروس بپردازیم.
3 ـ ساعات پایانی هر روز را مطابق برنامه درسی فردا، برنامهریزی میکنیم؛ چون باید با مطالعه دروس فردا و انجام تکلیف، با آمادگی کامل در کلاس درس حاضر شویم.
4 ـ این جدول برنامهریزی باید با مداد تکمیل شود تا هر زمانی که احساس کردیم به تغییر نیاز دارد، بتوانیم به آسانی آن را تغییر دهیم.
5 ـ این جدول میتواند ثابت باشد؛ یعنی میتوانیم آن را در جایی که مقابل دیدمان باشد، نصب کنیم و بر اساس آن، برنامه درسی هر روزمان را اجرا کنیم.
6 ـ روزهای پنجشنبه قبل از هر آزمون هماهنگ، وقتی را به مرور اختصاص میدهیم.
7 ـ شما با تهیه جداول ویژه هفتگی میتوانید برای خودتان یک دفتر برنامهریزی درست کنید.
8 ـ یادتان باشد که ممکن است شما، به دلیل سخت بودن یک مبحث یا هر مساله دیگری، نتوانید مباحث در نظر گرفته شده را در زمان مدّنظر خودتان تمام کنید. این مساله کاملاً طبیعی است؛ چون یکی از ویژگیهای برنامهریزی درسی، انعطافپذیری» برنامه درسی است؛ یعنی اگر برنامه کمی تغییر کرد، هیچ اشکالی پیش نیاید و شما هر مقدار از برنامه را که میتوانید، اجرا کنید و انجام بقیه آن را به فرصت مناسبی واگذار کنید.
9 ـ ساعات مطالعه هر کس، خاص اوست؛ به عنوان مثال، اگر شما دانشآموزی هستید که برای دومین بار است که در آزمون سراسری شرکت میکنید، باید از ساعات صبح نیز استفاده کنید.
10ـ جداول ارایه شده، کاملاً پیشنهادی است و لحاظ کردن شرایط خاص و ویژگیهای شخصی، در اختیار شماست و میتوانید به هر نحوی که صلاح میدانید و با توجه به اصول گفته شده، برای خودتان برنامهریزی کنید.
درباره این سایت